Project over arbeidsomstandigheden in hernieuwbare energieprojecten

Deelnemende partijen aan het convenant hebben echter erkend dat er ook aanzienlijke risico’s dichter bij huis bestaan, met name voor arbeidsmigranten en werknemers in onderaanneming die betrokken zijn bij de bouw van hernieuwbare energieprojecten in Europa. Als reactie hierop is het ‘Worker Welfare Project’ gestart om kwesties aan te pakken zoals ontoereikende lonen, gebrek aan sociale dialoog, slechte werk-privébalans, gezondheids- en veiligheidsrisico’s, discriminatie, risico op gedwongen arbeid en ondermaatse leefomstandigheden waarmee deze werknemers te maken kunnen krijgen.

Naast morele verplichtingen wordt het verbeteren van het welzijn van werknemers in de hernieuwbare energiesector ook gedreven door veranderende EU-regelgeving, reputatievoordelen, operationele efficiëntie en risicomanagement. Eerlijke behandeling en veilige werkomstandigheden zorgen niet alleen voor naleving van internationale mensenrechtenstandaarden, maar beschermen bedrijven ook tegen juridische, sociale en operationele risico’s en ondersteunen een rechtvaardige en duurzame energietransitie.

Over het project

Veel van de genoemde uitdagingen zijn relevant voor de gehele hernieuwbare energiesector, waardoor samenwerking aan dit thema voor de hand ligt. Tegen deze achtergrond hebben verschillende deelnemers aan het IMVO-convenant, waaronder Vattenfall, Sunrock, SSE Renewables, vakbond FNV en het Deens Instituut voor Mensenrechten, de krachten gebundeld om een gezamenlijk project rondom het welzijn van werknemers te ontwikkelen. Het doel van dit project is om beter inzicht te krijgen in de risico’s van slechte arbeidsomstandigheden voor arbeidsmigranten en werknemers in onderaanneming op projectlocaties voor hernieuwbare energie in Nederland en Europa. In november 2024 vond in dit kader een online sessie plaats, gezamenlijk georganiseerd door het IMVO-convenant en de German Sector Dialogue. Tijdens deze sessie gingen bedrijven, vakbonden, maatschappelijke organisaties, nationale autoriteiten en internationale organisaties in gesprek over de belangrijkste risico’s voor werknemers in hernieuwbare energieprojecten en mogelijke manieren om deze aan te pakken.

Projectpartners Vattenfall en SSE Renewables hebben daarnaast een toolbox ontwikkeld die bedrijven helpt om slechte arbeidsomstandigheden op projectlocaties te identificeren, aan te pakken en te verhelpen.

Over de toolbox

De Worker Welfare Toolbox is ontwikkeld om bedrijven de benodigde kennis en tools te bieden om slechte arbeidsomstandigheden op projectlocaties voor hernieuwbare energie te identificeren, aan te pakken en te verhelpen. De toolbox is afgestemd op relevante wetgeving, zoals de Corporate Sustainability Due Diligence Directive (CSDDD), de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en de Posted Worker Directive. De toolbox bevat de volgende tools en templates:

• Principes voor welzijn van werknemers op projectlocaties voor hernieuwbare energie:

  een gedragscode voor leveranciers over het welzijn van werknemers.

• Overzicht van cao’s:

  biedt inzicht in loon, werktijden en verlof zoals vastgelegd in de voor de werkzaamheden relevante cao’s. Deze compilatie helpt u te bepalen welke overeenkomst relevant is.

• Training voor intern personeel over welzijn van werknemers:

  vergroot het bewustzijn over welzijn van werknemers, inclusief aandachtspunten, en traint in het gebruik van de toolbox.

• Template klachtenprocedure:

  een sjabloon (conform de acht effectiviteitscriteria van de VN Principes voor Bedrijven en Mensenrechten) met instructies voor het behandelen van klachten ontvangen vanuit het meldmechanisme, inclusief rollen en verantwoordelijkheden. De bijlage bij het sjabloon bevat standaardberichten voor communicatie met de indiener van de klacht.

• Template meldmechanisme:

  een sjabloon (conform de acht effectiviteitscriteria van de VN Principes voor Bedrijven en Mensenrechten) om op te nemen in een digitaal platform om anonimiteit en vertrouwelijkheid te waarborgen.

• Training intern personeel over klachten en herstel:

  training om het bewustzijn van het interne personeel over het omgaan met klachten en herstel (inclusief de acht effectiviteitscriteria van de VN Principes voor Bedrijven en Mensenrechten) te vergroten, om een correcte uitvoering van de klachtenprocedure en het meldmechanisme te garanderen.

• Pre-kwalificatievragen:

  een tool om te beoordelen of een aannemer passende maatregelen heeft getroffen voor het welzijn van werknemers, wat leidt tot een besluit om de aannemer al dan niet deel te laten nemen aan een aanbesteding.

• Gunningscriteria:

  helpt onderscheid maken tussen aannemers die pre-kwalificatie hebben gehaald, met focus op risico’s van gedwongen arbeid, met name bij arbeidsmigranten.

• Checklist plausibiliteit prijsstelling:

  controleert of de prijsstelling van werkzaamheden plausibel, transparant en voldoende is om goede arbeidsomstandigheden te waarborgen (werktijden, adequate lonen, gezondheid en veiligheid, adequate huisvesting, water en sanitaire voorzieningen, etc.).

• Werkgeversvereisten:

  definieert contractvereisten zoals de principes van werknemerswelzijn, training over werknemerswelzijn, arbeidsvoorwaarden conform cao’s, verificatie van de juridische status en registratie van werknemers, toegang van werknemers tot informatie over het welzijn van werknemers, toezicht door de werkgever en preventie.

• Risicobeoordeling inclusief actie- en herstelplan:

  template om risico’s op project- of sectorniveau te beoordelen en passende maatregelen te ontwikkelen.

• Template om aannemers in kaart te brengen:

  helpt bedrijven bij het in kaart brengen van contracten en uitzendbureaus op projectlocaties voor hernieuwbare energie, om algemene gebieden waar de kans op en verwachte ernst van negatieve het grootst zijn te identificeren.

• Training voor aannemers en arbeidsleveranciers:

  vergroot het bewustzijn over werknemerswelzijn en hoe misstanden te signaleren.

• Microlearning voor werknemers:

  training die werknemers informeert over hun rechten en nationale hulplijnen en meldmechanismen.

• Flyer en poster voor werknemers:

  bedoeld om werknemers bewust te maken van hun rechten en om informatie over nationale hulplijnen en meldmechanismen te verspreiden.

• Werknemersenquête:

  template om op te nemen in een digitale tool waarmee werknemers anoniem feedback kunnen geven over hun arbeidsomstandigheden, bijvoorbeeld voorafgaand aan een audit.

• Documentenverzoek voorafgaand aan een audit:

  template voor het opvragen van documenten zoals contracten, loonstroken en tijdregistraties ter voorbereiding op een audit.

• Inspectie en audit checklist:

  te gebruiken tijdens audits. Bevat vragen voor managers en werknemers, aandachtspunten en richtlijnen en een plan voor corrigerende maatregelen.

• Betrokkenheid bij (ernstige) negatieve effecten:

  een hulpmiddel voor bedrijven om in gesprek te gaan met aannemers en uitzendbureaus wanneer een (ernstig) negatief effect is vastgesteld.

Is uw organisatie geïnteresseerd in het Worker Welfare Project of de Worker Welfare Toolbox? Neem dan contact op met het secretariaat van het IMVO-convenant via REAsecretariat@ser.nl voor meer informatie.