Elles van Ark, directrice CNV International 'Verandering begint met eerlijke dialoog'
CNV Internationaal is er hartstochtelijk van overtuigd dat de energietransitie samenhangt met de omstandigheden waaronder grondstoffen worden gewonnen. De vakbond werkt samen met bedrijven, overheden en maatschappelijke organisaties via het IMVO-convenant om de arbeidsomstandigheden in productielanden te verbeteren. “Verandering begint met eerlijke dialoog,” zegt directrice Elles van Ark.
De schaduwzijde van nikkel
Samen met IUCN Nederland en Profundo doet CNV Internationaal onderzoek naar de toeleveringsketen van nikkel “Bijna zestig procent van de wereldwijde nikkelproductie, die wordt gebruikt in batterijen, zonnepanelen en windturbines, komt uit Indonesië”, legt Van Ark uit. “Uit het onderzoek blijkt dat het zeer waarschijnlijk is dat Europese bedrijven - direct of indirect - nikkel uit deze regio betrekken.” Tijdens bezoeken ter plaatse stelde CNV International ernstige misstanden vast, zoals vervuiling en onveilige werkomstandigheden. "Uit een recent onderzoek van onze Indonesische partner-vakbond bleek hoe slecht het werkelijk gesteld is met de veiligheid op de werkplek. Zelfs zij waren geschokt, en dat zegt veel." Het onderzoek naar de toeleveringsketen van nikkel helpt bedrijven om hun rol beter te begrijpen. “Hoe duidelijker het verband, hoe gerichter de bijdrage aan verbetering,” voegt ze eraan toe.
Training die werkt
CNV International biedt ook praktische ondersteuning binnen het convenant. In maart 2025 organiseerden ze een tweedaagse due diligence-trainingssessie. In de herfst volgt een Engelse versie voor internationale bedrijven. “We begeleiden deelnemers door de zes stappen van de OESO-richtlijnen”, zegt Van Ark. "We maken het praktisch. Na de training zeggen bedrijven vaak: 'Nu zie ik wat ik vandaag kan doen'. Je hoeft niet te wachten op wetgeving. Er zijn veel stappen die je nu kunt nemen."
Internationale zichtbaarheid
In mei 2024 nam CNV International deel aan het OESO Forum over Responsible Mineral Supply Chains in Parijs. Van Ark leidde een sessie over zinvolle betrokkenheid van stakeholders: "Het doel was om te laten zien wat een multistakeholderbenadering kan bereiken. We zaten naast bedrijven en overheden. Aan de hand van een casestudy op basis van onze ervaringen met een collectief project over gezondheid en veiligheid op het werk in de mijnbouw in Peru en Bolivia - samen met de bedrijven Tata Steel, Nyrstar, Trafigura en Minsur - lieten we zien hoe samenwerking met vakbonden kan leiden tot echte verbeteringen in de toeleveringsketen. Als je samen vooruit gaat, kun je echt een verschil maken, zelfs onder de moeilijkste omstandigheden."
Fair Work Monitor: werknemers een stem geven
Een van de krachtigste instrumenten van CNV International is de Fair Work Monitor. Deze verzamelt gegevens over de werkvloer via lokale vakbonden. “We verzamelen informatie over onderwerpen als gezondheid, veiligheid, inkomen en contractvormen”, zegt Van Ark. “Het biedt een basislijn: wat is er echt aan de hand?” Uniek aan de tool is dat de werknemers zelf worden geraadpleegd, zelfs in afgelegen mijnbouwgebieden: "Wat ze ons vertellen vormt de basis voor een actieplan. Je hoeft niet alles in één keer te veranderen, maar het geeft wel inzicht in de prioriteiten." De Monitor bevordert ook samenwerking: "Veel bedrijven willen wel, maar weten niet waar ze moeten beginnen. Dit wijst de weg."
Een oproep tot actie
Van Ark merkt op dat MVO- en inkoopafdelingen niet altijd effectief samenwerken, maar dat samenwerking cruciaal is om toeleveringsketens echt duurzamer te maken. Het convenant biedt ruimte voor dit soort leren: "Wij leren waar bedrijven tegenaan lopen en zij leren wat wij als vakbond kunnen bijdragen. Dat wederzijds begrip is de motor achter verandering. Ze hoopt dat het komende jaar een verschuiving zal laten zien van verkenning naar implementatie: "We hebben de afgelopen periode gebruikt om te verkennen. Nu is het tijd om te handelen. Gebruik beschikbare hulpmiddelen, zoals de Fair Work Monitor. Test ze. Deel je ervaringen. Sluit je aan bij bestaande projecten of start je eigen project. Alleen dan kunnen we samen een verschil maken."
Opbouw van vertrouwen
Van Ark benadrukt het belang van sociale dialoog: "In sommige landen is het ongebruikelijk dat vakbonden en bedrijven met elkaar in gesprek gaan. Soms stuiten we zelfs op wantrouwen." Tijdens een gezamenlijk bezoek in Peru werd Van Ark gevraagd: 'Sta je aan de kant van het bedrijf, of aan de onze?' Ze legt uit: Dat was een eye-opener. We zijn er voor de werknemers, maar we zoeken ook samenwerking met bedrijven. Zodra je een dialoog begint, kun je vertrouwen opbouwen. En alleen samen kunnen we een eerlijke en duurzame toeleveringsketen creëren."