Maaike Beenes Senior Sector Specialist bij Holland Solar 'Van goede bedoelingen naar concrete stappen'

Het afgelopen jaar hebben zonne-energiebedrijven te maken gehad met onvoorspelbaar en wisselend beleid op zowel nationaal als Europees niveau. De Europese IMVO-wetgeving die al door bedrijven werd geïmplementeerd, wordt nu bijvoorbeeld op belangrijke punten gewijzigd. Andere zaken zoals lage energieprijzen en netcongestie hebben ook invloed op de business case voor zonne-energie. Deze omstandigheden hebben invloed gehad op de capaciteit voor onderwerpen zoals IMVO. Toch valt het Beenes op hoe toegewijd de meeste bedrijven blijven aan de doelen van het IMVO-convenant voor de Hernieuwbare Energiesector. "Tijdens de due diligence training in maart 2025 merkte de trainer op: "Het is geweldig om te zien hoe betrokken de deelnemers zijn", in vergelijking met workshops die ze had gegeven aan bedrijven uit andere sectoren. Dit laat zien dat dit onderwerp, ondanks de uitdagingen, duidelijk leeft."

Basislijnbeoordeling due diligence geeft richting

Een belangrijke eerste mijlpaal in het convenant was de basisbeoordeling van het due diligence-beleid van de deelnemende bedrijven. Zonne-energiebedrijven behaalden een gemiddelde score van slechts 33%, wat lager was dan hun tegenhangers in de windsector. “Die score lijkt laag,” erkent Beenes. "Gedeeltelijk is dit een weerspiegeling van het feit dat de meeste zonne-energiebedrijven in het convenant relatief klein zijn en niet veel formeel beleid hadden toen ze toetraden tot het convenant. Hoewel bedrijven in sommige gevallen al bezig waren met het aanpakken van problemen, alleen niet in formele beleidsdocumenten. Er zijn veel gemakkelijk haalbare taken, zoals het formaliseren van bestaande praktijken, dat zal leiden tot een hogere score. De basislijn diende als uitgangspunt. Bedrijven begrijpen nu beter waar ze staan en kunnen gerichter actie ondernemen. Er is aanzienlijke vooruitgang nodig in de latere fasen van het due diligence-proces, zoals het meten en communiceren van de impact. Bemoedigend is dat bijna alle bedrijven gemotiveerd zijn om die volgende stappen te zetten."

Van ambitie naar actie

In de zomer van 2024 publiceerde Holland Solar een position paper over circulariteit en IMVO-groeipad. "In deze paper stellen we niet-prijsgerelateerde criteria voor die verplicht zouden moeten worden gesteld voor alle bedrijven in de sector op het gebied van circulariteit en IMVO. We suggereren ook hoe deze criteria in de loop van de tijd kunnen worden aangescherpt. Het toepassen van deze criteria is belangrijk omdat het helpt een gelijk speelveld te creëren en een race naar de bodem op prijs te voorkomen die bedrijven ervan weerhoudt stappen te zetten op het gebied van duurzaamheid," legt Beenes uit. “Niet alles hoeft morgen perfect te zijn, maar er moet wel een duidelijke richting zijn.”

Een belangrijk voorstel in de position paper is het opnemen van kwalitatieve criteria in subsidies en openbare aanbestedingen. "Op basis van onze input onderzoekt het Nederlandse ministerie van Klimaat en Groene Groei nu de invoering van een maximale CO₂-voetadrukvereiste voor zonnepanelen in de SDE++ subsidieregeling. Dat zou een aanzienlijke vooruitgang zijn."

Europese wetgeving: kans en uitdaging

Een andere belangrijke ontwikkeling is de EU-wetgeving die producten die gemaakt zijn met dwangarbeid verbiedt en die in 2027 van kracht wordt. “De sector kijkt reikhalzend uit naar deze wet,” zegt Beenes. "Het is een belangrijk onderdeel van het verbeteren van mensenrechten in toeleveringsketens en zal bijdragen aan een gelijk speelveld. Er blijven echter nog veel vragen over. "Er is nog veel onduidelijk over hoe het verbod precies zal worden geïmplementeerd. Vooral kleinere bedrijven hebben behoefte aan duidelijke richtlijnen. Hetzelfde geldt voor Europese MVO-wetgeving zoals de CSRD en de CSDD. Hier speelt het convenant een rol in het helpen van bedrijven bij de voorbereiding, door middel van het delen van kennis en praktische sessies."

Samen vooruitgaan

De werkstromen en collectieve projecten binnen het convenant zijn belangrijk om het delen van kennis en collectieve actie te vergemakkelijken. “Samenwerking is de sleutel”, benadrukt ze. "Deze ruimtes helpen ook de kloof te overbruggen tussen de expertise die ngo's hebben en waar bedrijven aan werken. Dat maakt de dialoog nog belangrijker. Wat ik hoop voor het komende jaar,“ vervolgt ze, ”is dat bedrijven elkaar steeds meer zullen vinden. Als je dezelfde leverancier hebt, kun je misschien samen actie ondernemen. Het is misschien moeilijk of zelfs onmogelijk om in je eentje veranderingen te bewerkstelligen, maar samen kun je een impact hebben."

Alles draait om vooruitgang

Beenes merkt op dat de IMVO-discussie steeds breder wordt. “Waar het vroeger vooral ging over dwangarbeid, wat natuurlijk een van de meest urgente problemen is om aan te pakken, is er nu ook aandacht voor onderwerpen als het welzijn van werknemers en biodiversiteit in zonneparken, wat duidt op een groeiende volwassenheid.” En dat is nodig omdat de uitdagingen blijven bestaan: "De zonne-energiesector is afhankelijk van import, met alle risico's van dien. Bedrijven willen actie ondernemen en het convenant helpt daarbij. Uiteindelijk gaat het erom dat je vooruit gaat - al is het maar één kleine stap tegelijk." Beenes concludeert: "Soms is het moeilijk om de perfecte oplossing te vinden, vooral in gevallen waarin bedrijven weinig invloed hebben op problemen diep in hun toeleveringsketen. Maar zelfs in die gevallen is het belangrijk om stappen in de goede richting te blijven zetten. En als sector moeten we in beweging blijven."